Geopoetika Saša Karalić - Tri znaka kruga cene

Knjiga u znaku broja tri. Reč je o tri priče, od kojih su dve smeštene u doba Drugog svetskog rata i jedna u sadašnje vreme: potpuno različite sudbine dvojice ljudi u nemačkom zarobljeništvu, zemljoradnika na radu na nemačkoj farmi okruženog ljubavlju, i intelektualca komuniste u zloglasnom koncentracionom logoru Dahau. Spaja ih rodbinska krv, ali na samo pedesetak kilometara razdaljine sasvim drugačiji životi. Tri četvrtine veka kasnije, njihov unuk je na istom mestu, u gradu Minhenu, ali on ne dolazi sa Istoka (Bosna), kao oni, već sa Zapada (Holandija). Izvorno, sva trojica poreklom stižu iz severozapadne Bosne.

Romanom prolaze sve vojske i vere Balkana, razliva se viševekovna mešavina sklada i razaranja, ciklično kruženje zločina i osvete, ali i slike novog doba: čitava izbeglička naselja modernih evropskih humanitarnih (konc) logora, jačanje desnice u Evropi, zasićenost i ispraznost Zapada

Umetnik, junak trećeg dela knjige, pred šarenilom boja i zvukova modernog zapadnjačkog ćorsokaka, tumači ga u stvaralaštvu kao tehnološki iluzionizam savršenih efekata bez suštine.

Konstatacije i pitanja od onog do ovog vremena samo menjaju formu: Bog nije mrtav, samo se pretvorio u novac, Bezdan priziva bezdan; gde i kuda dalje?

Da li se čitav život junaka zapravo sažima u jednu jedinu rečenicu, koje se seća danas kada ugleda zelenu telefonsku govornicu na minhenskoj železničkoj stanici, iz koje ju je 1992. izgovorio sestri u Jugoslaviji: Prešao sam granicu.

Na čitaocu je da se pita koju. Onu iza koje domaći stranac postaje naš a svetski?

Vladislav Bajac